De strijd tegen wateroverlast kent een lange geschiedenis. De waterbom in 2021 en de wateroverlast in november 2023 en de kerstperiode 2023-2024 tonen de nood aan verderzetting en intensifiëring van de inspanningen. In het laatste decennium is ook de strijd tegen droogte acuut geworden. In de jaren 2017 tem 2020 waren er telkens extreem droge periodes. Dat herhaalde zich in 2022.
De toenemende verharding en de gevolgen van klimaatverandering maken de uitdaging om wateroverlast te vermijden steeds groter.
Daarbij zullen alle overheden en particulieren verder, intenser en continu moeten inzetten op de principes van meerlaagse waterveiligheid. Deze zijn samen te vatten in 3 P’s: preventie, protectie en paraatheid. Hierbij zoekt men ook naar de win wins met maatregelen tegen droogte en hitte.
Meerlaagse waterveiligheid bestaat uit 3 P’s. Deze staan voor protectie, preventie en paraatheid.
Preventie is oa het vermijden van bebouwing in waterrijke gebieden (signaalgebieden, watergevoelige open ruimte gebieden, …); waterveilig bouwen, … . In de preventie speelt het ruimtelijk beleid en de vergunningen een cruciale rol. Met de watertoets als instrument.
Protectie is het verlagen van de kans op wateroverlast door gecontroleerde overstromingsgebieden, gestuurde bufferbekkens, … . Door extra bufferbekkens te bouwen en door de sturing te verbeteren zijn nog winsten te halen. Met de drietrapsstrategie wordt ingezet op het maximaal vasthouden, infiltreren en bergen en op het gepaste moment doorvoeren van water.
Om de impact van extreme weerfenomenen te milderen kunnen we elke extra berging gebruiken. We moeten deze zoeken op publiek en privaat terrein. Ook kunnen ruimtes zoals recreatiezones, pleinen, natuurparken, sportterreinen, parkeerterreinen, weilanden… ingericht worden om tijdelijk water te kunnen bergen. Deze terreinen worden dan multifunctioneel gebruikt.
Paraatheid zijn de voorspellingssystemen (waterinfo.be) , het verhogen van de kennis om proactief te handelen in het geval van watersnood, de noodplanning en de noodhulp.
In het rapport weerbaar waterland adviseren experten om in te zetten op 4 werven: Getijdenrivieren, Waterlopen, Sponslandschappen, Steden & Dorpen. Formuleer heldere waterdoelen. Zorg voor structurele en continue uitvoering van acties door een gebiedsspecifiek meerjarig actieprogramma dat inzet op de 4 werven en een structurele langetermijn financiering (legislatuuroverschrijdend). Dit advies kwam er naar aanleiding van de waterbom in juli 2021.
Nav de wateroverlast in de Westhoek (November 2023) adviseert een task force Weerbare Westhoek op vraag van de Vlaamse regering een 70 -tal maatregelen op korte termijn en de opmaak van een geïntegreerd en actiegericht meerjarenprogramma voor de aanpak op langere termijn.
Christophe Claeys, 11/01/2024
